Tin tức
Già hóa dân số: Cơ hội và Thách thức hiện hữu (21/01)
21/01/2015 - 34 Lượt xem
Khi số người cao tuổi chiếm tỷ
trọng tương đối lớn trong toàn bộ dân số thì tức là dân số
của một quốc gia đã bước vào giai đoạn già hóa. Mặc dù quá
trình già hóa dân số đang diễn ra trên toàn cầu, song thực tế
cho thấy quá trình này đang gia tăng nhanh nhất ở các nước đang
phát triển, do các quốc gia này đang có một lượng lớn dân số
trẻ trong độ tuổi lao động và trong tương lai gần nhóm này sẽ
gia nhập vào nhóm người cao tuổi. Trên thế giới, hiện nay trung
bình cứ 9 người lại có 1 người trên 60 tuổi, và ước tính đến
năm 2050, tỷ lệ này sẽ tăng lên thành cứ 5 người sẽ có 1 người
trên 60 tuổi.
Trước tiên, xét trên khía cạnh
tích cực, già hóa dân số là quá trình biến đổi nhân khẩu học
tất yếu, đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ và vượt trội của
con người trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Lợi ích to lớn nhất
mà quá trình già hóa dân số mang lại chính là gia tăng tuổi
thọ của con người, nâng cao thể lực và sức khỏe của bộ phận
người cao tuổi; và do đó những người này có điều kiện để
tiếp tục đóng góp tri thức và kỹ năng của mình cho quá trình
lao động-sản xuất, phát triển kinh tế-xã hội của quốc gia.
Tuổi thọ của con người đang tăng lên cũng gián tiếp cho thấy
những dịch vụ phục vụ cuộc sống hàng ngày của chúng ta như:
chế độ dinh dưỡng, chất lượng giáo dục, đời sống kinh tế,
tiến bộ y khoa,…cũng đang được cải thiện từng ngày.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế,
già hóa dân số cũng đặt ra những thách thức không hề nhỏ cho
các quốc gia trên thế giới. Nếu như vào năm 1950, toàn thế giới
chỉ có khoảng 205 triệu người từ 60 tuổi trở lên, thì năm
2012, con số này đã tăng lên gần 810 triệu người; ước tính sẽ
đạt 1 tỷ người đến năm 2022, và đến năm 2050 có thể lên đến 5
tỷ người. Dân số cao tuổi gia tăng nhanh chóng sẽtạo ra áp lực
mạnh mẽ lên hệ thống an sinh xã hội và dịch vụ y tế tại
nhiều quốc gia.
Trước tiên, đối với hệ thống an
sinh xã hội: do hệ thống lương hưu tại nhiều quốc gia vận hành
theo hình thức thực thanh thực chi (pay as you go), tức là đóng
góp của người lao động sẽ được giữ trong một quỹ, và quỹ này
lại được dùng để chi trả lương cho những người đang hưởng hưu
trí ở thời điểm hiện tại; nên khi tỷ số người cao tuổi tăng
cao trên tổng số dân sẽ khiến cho hệ thống lương hưu tại nhiều
quốc gia rơi vào khó khăn và khủng hoảng. Do đó, để đảm bảo
thu nhập cho người cao tuổi, việc đầu tư cho quỹ lương hưu, duy
trì và đảm bảo tính bền vững của hệ thống này là vô cùng
quan trọng; đặc biệt đối với các quốc gia đang phát triển khi
mà tốc độ già hóa dân số tại các quốc gia này đang diễn ra
với tốc độ chóng mặt.
Bên cạnh việc duy trì ổn định hệ
thống lương hưu, một vấn đề cũng quan trọng không kém đối với
việc đảm bảo an sinh xã hội ở các quốc gia đang phát triển
chính là các quốc gia này có một lượng lớn người cao tuổi
không làm việc trong khu vực chính thức, điều đó đồng nghĩa
với việc hệ thống hưu trí là vô nghĩa đối với họ. Do đó,
chính phủ các nước này phải có những chính sách phù hợp sao
chohệ thống bảo trợ xã hội, an sinh cho người già có thể bao
trùm hết mọi đối tượng, mọi khu vực; không bỏ sót bất cứ đối
tượng nào.
Việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc y
tế cho người cao tuổi cũng vô cùng quan trọng và cần được quan
tâm thỏa đáng. Do lối sống thay đổi, bệnh tật ở con người đang
có xu hướng chuyển từ những bệnh dễ lây nhiễm sang các bệnh
không lây nhiễm và mãn tính, nhiều bệnh nặng đang ngày càng
phổ biến như: ung thư, căng thẳng, trầm cảm,... Những xu hướng
này khiến cho chi phí chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng cao và
người cao tuổi cũng là đối tượng có khả năng chịu nhiều rủi
ro hơn. Không những vậy, người cao tuổi còn có những yêu cầu về
chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh khác biệt và đặc thù
hơn nhiều so với nhóm dân cư trẻ tuổi nên ngành y tế cũng cần
có sự chuẩn bị cũng như kế hoạch đầu tư nhân lực, vật lực
kịp thời. Tăng cường chất lượng và số lượng bác sĩ, phát
triển hệ thống lão khoa do đó cần được quan tâm và chú trọng.
Cũng giống như những cơ hội, các
thách thức mà thời kỳ già hóa dân số mang đến là tất yếu và
không thể tránh khỏi. Do đó, xã hội cũng như cộng đồng cần
có những chuẩn bị cả về nhận thức và tài chính phù hợp để
có thể đối mặt và xử lý kịp thời khi những khó khăn xuất
hiện.
Việc nâng cao nhận thức của toàn
xã hội; khuyến khích sự tham gia, chung tay góp sức của cộng
đồng và các tổ chức, hiệp hội xã hội - nghề nghiệp trong
việc tham gia xây dựng chính sách để có những chính sách phù
hợp với dân số cao tuổi là vô cùng thiết thực.
Bên cạnh đó, các kế hoạch, chiến
lược phát triển kinh tế-xã hội cần được gắn liền với mục
tiêu tăng cường hệ thống an sinh xã hội; tăng khả năng tiếp cận
cũng như cải thiện chất lượng các dịch vụ y tế nhằm: đảm bảo
thu nhập và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi.
Đặc biệt, chính phủ các nước cũng cần đặc biệt lưu tâm để
mọi nhóm đối tượng người cao tuổi đều có khả năng như nhau khi
tiếp cận các chính sách an sinh xã hội hay dịch vụ y tế.
Cuối cùng, chúng ta cũng cần đặc
biệt quan tâm tới vai trò của các hoạt động nghiên cứu chính
sách, dự báo và xây dựng hệ thống số liệu, dữ liệu về dân
số cao tuổi. Các hoạt động này sẽ trực tiếp cung cấp các
bằng chứng khoa học làm cơ sở cho các nhà hoạch định chính
sách; trên cơ sở đó đưa ra các chiến lược, chính sách và chương
trình hỗ trợ hiệu quả và phù hợp với sự thay đổi cơ cấu dân
số qua từng thời kỳ.
Nguồn: Kinh tế và dự báo
Nguồn: Kinh tế và dự báo
