Gạo Việt đang dần nâng cao chất lượng để tăng giá trị xuất khẩu - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Chất lượng tăng vượt bậc

Nói đến một trong những sản phẩm gạo thượng hạng về chất lượng và luôn đạt giá trị cao trong xuất khẩu gạo phải kể đến gạo Hom Mali của Thái Lan. Trong thời gian qua, giá gạo Hom Mali 92% xuất khẩu của Thái Lan tuần từ 14/8 – 20/8 có giá trị bình quân 950 – 962 USD/tấn.

Ông Nguyễn Trung Kiên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết, ngày 27/8, giá gạo ST20 tại cảng (giá FOB) đã đạt khoảng 850 USD/tấn, loại bao 50kg, nếu tính giá bán lẻ còn cao hơn nhiều. “Về chất lượng, gạo ST20 của Việt Nam ngon không kém gạo Hom Mali của Thái Lan”, ông Kiên nhấn mạnh.

Sau khi giành chiến thắng trong 5 năm liên tiếp, năm 2018, gạo Hom Mali (gạo nhài) của Thái Lan đã thất bại trước gạo thơm của Campuchia và trong năm 2019 lại tiếp tục thất bại trước giống gạo ST25 của Việt Nam tại cuộc thi World’s Best Rice (Gạo ngon nhất thế giới) do tổ chức The Rice Trader tổ chức.

Trên thực tế, theo đánh giá của các doanh nghiệp, cơ hội xuất khẩu các loại gạo thơm của Việt Nam rất rộng mở và hoàn toàn có thể cạnh tranh được với các sản phẩm cùng phân khúc của Thái Lan, Campuchia. Bằng chứng là Công ty CP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP.Cần Thơ) vừa ký hợp đồng bán 3.000 tấn gạo cho 3 khách hàng của Cộng hòa Liên bang Đức với 2 giống gạo thơm là ST20 và Jasmine.

Điều đáng nói, giá gạo ST20 Công ty CP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An xuất khẩu sang EU đạt trên 1.000 USD tấn, gạo Jasmine đạt khoảng 600 USD/tấn, đây là một con số đáng mơ ước và là một kỷ lục mới của gạo Việt trong hành trình xuất khẩu nhiều năm qua.

Được biết, trong đợt giao lô hàng lần đầu tiên, Công ty CP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An sẽ giao 6 container với khoảng 150 tấn gạo.

Được biết, những ưu đãi Việt Nam được hưởng sau khi EVFTA chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2020 đã mang lại mức giá trong mơ cho gạo thơm Việt khi xuất khẩu sang EU, cộng với việc EU cho phép hạn ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường là 80.000 tấn/năm đã giúp gạo Việt bắt đầu khơi mở đượ thị trường.

Trước khi EVFTA có hiệu lực, giá gạo ST20 xuất khẩu sang EU khoảng 800 USD/tấn, còn gạo Jasmine 520 USD/tấn. Việc được giảm thuế cộng với thị trường gạo đang sôi động đã đẩy giá gạo tăng cao.

Tất nhiên, để có thể vào được EU, hạt gạo Việt cũng phải đáp ứng nhiều tiêu chuẩn khắt khe. Theo đó, gạo phải đảm bảo được truy xuất nguồn gốc với địa chỉ vùng trồng rõ ràng, không còn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và phải đạt đạt tiêu chuẩn GlobalGAP hoặc tương đương.

Theo ông Nguyễn Trung Kiên, hiện thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam vẫn khá sôi động, giá gạo 5% tấm của Việt Nam vẫn cao hơn Thái Lan. Theo đánh giá của VFA, Thái Lan vẫn đang tiếp tục chật vật trong cuộc đua xuất khẩu gạo dù giá chào hiện đã thấp hơn so với nguồn cung Việt Nam do nhu cầu nhập khẩu của khu vực châu Á suy giảm và thị phần châu Phi lại đang chịu sự cạnh tranh gay gắt từ Ấn Độ. Nhật Bản hiện là nhân tố ổn định duy nhất góp phần hỗ trợ cho xuất khẩu gạo Thái Lan.

Nhiều cơ hội rộng mở

Trước sức ép cạnh tranh của các thị trường khác, cộng với giá cả biến động, lần đầu tiên trong năm nay, Thái Lan đã phải hạ mục tiêu xuất khẩu gạo. Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan cũng đang phối hợp với chính phủ nước này nhằm tăng cường giá trị hạt gạo Thái và đẩy mạnh xuất khẩu. Trong 7 tháng đầu năm, Thái Lan xuất khẩu 2,57 triệu tấn gạo đạt giá trị 54,2 tỷ baht, giảm 31,9% về khối lượng và và 13,2% về trị giá so với cùng kỳ năm trước.

Ngày 22/6, Bộ trưởng Thương mại Thái Lan Jurin Laksanawisit đã chủ trì cuộc họp đầu tiên của một ủy ban có nhiệm vụ xử lý chiến lược gạo của Thái Lan với mục tiêu 3 nhóm gạo chính: gạo Hom Mali và gạo thơm Thái cho thị trường cao cấp; gạo trắng hạt mềm dẻo, gạo trắng hạt cứng và gạo đồ cho thị trường phổ thông; gạo nếp và gạo chất lượng đặc sản cho thị trường đặc biệt.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan (TREA) Charoen Laothammatas, đây là lần đầu tiên một cuộc họp của ủy ban về chiến lược gạo có sự tham gia của tất cả các bên liên quan. Đó là một dấu hiệu tốt cho thấy Thái Lan có ý định chú trọng vào nghiên cứu và phát triển giống lúa để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Thái Lan sản xuất hơn 20 triệu tấn gạo/năm, trong đó khoảng 10 triệu tấn để tiêu dùng trong nước và phần còn lại để xuất khẩu. Năm 2019, quốc gia Đông Nam Á này xuất khẩu 7,58 triệu tấn gạo, giảm 32% về lượng và 25% về giá trị so với năm trước. TREA hy vọng xuất khẩu 7-8 triệu tấn gạo trong năm 2020, với tổng giá trị 4,2 tỷ USD, tương đương chỉ tiêu của Bộ Thương mại. Đây là chỉ tiêu thấp nhất trong vòng 7 năm qua kể từ năm 2013 khi Thái Lan chỉ xuất khẩu có 6,6 triệu tấn gạo.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh khẳng định, triển vọng xuất khẩu toàn cầu đang mở ra đối với lúa gạo của Việt Nam khi Hiệp định Thương mại Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) vừa được Quốc hội biểu quyết thông qua và dự kiến có hiệu lực từ tháng 8/2020. Cụ thể, với cam kết trong EVFTA, EU dành cho Việt Nam hạn ngạch 80.000 tấn gạo/năm (gồm 30.000 tấn gạo xay xát, 20.000 tấn gạo chưa xay xát và 30.000 tấn gạo thơm). Đặc biệt, EU sẽ tự do hóa hoàn toàn đối với gạo tấm; đưa thuế suất về 0% sau 3 - 5 năm đối với sản phẩm từ gạo.

Nhiều tín hiệu tích cực như con số thống kê 7 tháng đầu năm chỉ ra khối lượng và trị giá xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt gần 3,9 triệu tấn và 1,9 tỷ USD, giảm 1,4% về khối lượng nhưng tăng 10,9% về trị giá so với cùng kỳ năm 2019.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhìn nhận: "Để tăng được giá trị xuất khẩu thì điều doanh nghiệp cần quan tâm nhất vẫn là bảo đảm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, có truy xuất nguồn gốc hạt gạo, đặc biệt tập trung xuất khẩu các loại gạo thuộc phân khúc chất lượng cao, gạo thơm, gạo đặc sản để có mức giá tốt”.

Theo baochinhphu.vn